Dementie en fysiotherapie: bewegen met aandacht

Beweging is belangrijk voor iedereen, maar voor mensen met dementie heeft het een extra grote waarde. Regelmatig bewegen heeft namelijk niet alleen positieve effecten op het lichaam maar ook op het brein. Het helpt om langer actief, zelfstandig en betrokken te blijven in het dagelijks leven.

Dementie en lichaamsbeweging

Algemeen bekend is dat dementie het geheugen en denkvermogen beïnvloed, maar naarmate de ziekte vordert kunnen ook eenvoudige handelingen – zoals het opstaan uit een stoel, lopen of bewaren van balans – steeds moelijker worden. Tevens kunnen veel lichamelijke kwalen en ziektes ook invloed hebben op de ontwikkeling van dementie. Denk hierbij aan diabetes, (ernstig) overgewicht of een hoge bloeddruk. Het risico op deze ziektes kan verkleind worden door voldoende te bewegen. Dementie heeft dus niet alleen invloed op het geheugen, denkvermogen en het beweegpatroon van iemand, maar andersom heeft het beweegpatroon ook (indirect) invloed op de ontwikkeling van dementie. 

Doordat het aantal mensen met dementie toeneemt, vooral vanwege de vergrijzing, is er een groeiende vraag naar manieren om gevolgen van dementie te verlichten of vertragen. Steeds meer bekend is dat lichaamsbeweging belangrijk is voor cognitieve functies en het verbeteren van het welzijn van mensen met dementie. Dit laat zien dat fysiotherapie van belang kan zijn bij de begeleiding van mensen met dementie.

Fysieke én cognitieve voordelen van beweging

Beweging en training onder begeleiding van de fysiotherapeut draagt bij aan het behoud van spierkracht, balans en uithoudingsvermogen. Bewegen zorgt voor een verbeterde doorbloeding van spieren en gewrichten wat de functie ten goede komt. Voor mensen met dementie kan dit betekenen dat ze langer (eenvoudige) dagelijkse handelingen zoals lopen, opstaan of traplopen kunnen uitvoeren. 

Daarnaast heeft beweging ook een directe invloed op de hersenen. Tijdens lichamelijke activiteit komt de bloedcirculatie in het brein op gang. Meer zuurstof en voedingsstoffen komen beschikbaar voor de hersencellen, wat het geheugen, de concentratie en mentale alertheid stimuleert. Tevens zorgt bewegen voor de aanmaak van bepaalde stoffen die een positief effect hebben op stemming, motivatie en hersenfunctie.

Gericht oefenen bij dementie

Bij mensen met dementie is bewegen niet vanzelfsprekend en kunnen eenvoudige handelingen steeds moelijker worden. Juist daarom is gericht oefenen onder begeleiding van een fysiotherapeut erg waardevol. De fysiotherapeut stemt de oefeningen zorgvuldig af op het niveau, de interesses en de belevingswereld van de persoon met dementie. Dit kan betekenen dat gewerkt wordt aan het lopen over (korte) afstanden, veilig opstaan uit een stoel of oefenen van handelingen die belangrijk zijn in het dagelijks leven, zoals aankleden of boodschappen doen, net wat belangrijk is voor diegene. Door herkenbare en betekenisvolle bewegingen te gebruiken, sluit de therapie beter aan bij wat iemand kan en begrijpt.

Belangrijk is dat oefeningen herkenbaar en eenvoudig zijn en dat sprake is van herhaling. Herhaling zorgt voor structuur en helpt om bewegingspatronen langer vast te houden. Daarnaast brengt het succeservaringen met zich mee, wat bijdraagt aan een positiever zelfbeeld en meer rust.

Gericht oefenen bij dementie is daarom ook meer dan alleen bewegen. Het is een manier om mensen te helpen zich zekerder te voelen, contact te maken, actief te blijven en zo zelfstandig mogelijk te blijven in hun dagelijks leven.

Invloed op gedrag

Mensen met dementie, of hun omgeving, ervaren vaak veranderingen in gedrag. Rusteloosheid, prikkelbaarheid, angst, depressie of terugtrekgedrag komen regelmatig voor. Deze veranderingen kunnen veroorzaakt worden door verschillende factoren als verminderde prikkelverwerking, pijn, beperkte mobiliteit of een gevoel van onveiligheid. Fysiotherapie kan hier een waardevolle bijdrage leveren.

Door regelmatig te bewegen verbetert, zoals eerder aangegeven, de doorbloeding van de hersenen. Hier worden stoffen vrijgemaakt die vervolgens een positief effect kunnen hebben op stemming en stress. Door te oefenen binnen de mogelijkheden kan zo meer ontspanning gecreëerd worden, maar kan ook onrust en agressie verminderen. Het contact met de fysiotherapeut biedt tevens een moment van aandacht en structuur. Het gericht oefenen zorgt voor routine en geeft houvast, wat gevoelens van onzekerheid kan verminderen. Fysiotherapie kan zo indirect bijdragen aan een rustiger, positiever gedragspatroon en een verbeterde kwaliteit van leven.

Bewegen met aandacht is meer dan een oefening. Het is een moment van contact, rust en vertrouwen. Voor mensen met dementie kan dat het verschil maken tussen zich beperkt voelen of juist betrokken en gezien. Door bewegen op een veilige en betekenisvolle manier te stimuleren kunnen fysieke mogelijkheden behouden blijven en kan het welzijn worden vergroot. Met de juiste begeleiding helpt fysiotherapie om die kleine, maar waardevolle stappen te blijven zetten – letterlijk én figuurlijk.

Meer weten?

De geriatrie fysiotherapeuten van Fysio-Actief zijn gespecialiseerd om mensen met dementie en hun naasten te begeleiden. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op om de mogelijkheden te bespreken.